بیماری کبدی
بیماری‌های مزمن کبدی
بهم
کبد بزرگ‌ترین عضو جامد بدن است و در بسیاری از واکنش‌های بدن مانند انعقاد خون، تولید پروتئین، سوخت و ساز کلسترول، قندها و آهن نقش مهمی دارد. این عضو حیاتی در قسمت بالایی حفره شکمی و سمت راست قرار گرفته و قفسه سینه از آن محافظت می‌کند. کبد تنها عضو بدن است که می‌تواند سلول‌های آسیب دیده خود را جایگزین کند. اما اگر تعداد سلول‌های آسیب دیده کبد از حدی فراتر برود، کبد نمی‌تواند آن‌ها را بازسازی کند. بنابراین قادر به انجام درست وظایفش نخواهد بود. انواع مختلفی از بیماری‌های مزمن کبدی وجود دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به کبد چرب، سیروز کبد و هپاتیت اشاره کرد.
بیماری‌های مزمن کبدی یکی از دلایل مرگ و میر به ویژه در کشورهای در حال توسعه است. اخیراً این نوع بیماری‌ها شیوع فزاینده‌ای داشته‌اند. اکثر بیماری‌های مزمن کبدی در کشورهای پیشرفته شامل بیماری الکلی کبدی، هپاتیت ویروسی مزمن از جمله هپاتیت B و C، آبسه کبدی، بیماری کبد چرب غیرالکلی و هموکروماتوز است. بیماری‌های کبدی می‌توانند ناشی از عوامل محیطی مختلف و یا وراثتی باشند.
« بیماری‌های مزمن کبدی »
وظایف کبد در بدن :
- تصفیه خون
- دفع باکتری‌ها از بدن
- کنترل بیش از ۵۰۰ فعالیت بیولوژیک در بدن
- سم‌زدایی بدن
- حفظ تعادل هورمون‌ها
- تبدیل گلیکوژن به گلوکز
- کنترل متابولیسم چربی، کربوهیدرات و پروتئین
- ذخیره ویتامین‌ها و املاح معدنی
بیماری‌های مزمن کبدی چیست ؟
بیماری‌های کبد تعریفی کلی از تمام مسائل و مشکلاتی است که باعث ناتوانی کبد از انجام درست وظایفش می‌شود. معمولا بیماری باید بیش از ۷۵ درصد بافت کبد را تحت تاثیر قرار بدهد تا عملکرد کبد به درستی انجام نشود. بیماری‌های مزمن کبدی تخریب تدریجی عملکرد کبد در مدت بیش از ۶ ماه است و یک روند مداوم تخریب، التهاب و بازسازی کبدی است که می‌تواند منجر به فیبروز و سیروز کبدی شود. طیف عوامل ایجاد بیماری‌های مزمن کبدی گسترده است که شامل سموم، مصرف طولانی مدت الکل، عفونت، بیماری‌های خود ایمنی، اختلالات ژنتیکی و متابولیکی می‌باشد. سیروز کبدی آخرین مرحله از بیماری مزمن کبدی است که به اختلال در ساختار کبد منجر می‌شود. بیماری‌های مزمن کبدی ، بیماری بالینی شایع هستند.
دلایل ایجاد بیماری‌های مزمن کبدی :
بیماری کبدی الکلی :
الکل برای سلول‌های کبد مضر است و می‌تواند موجب التهاب کبد شود. بیماری کبدی الکلی شامل بیماری‌هایی مانند کبد چرب الکلی با یا بدون هپاتیت، هپاتیت الکلی و در نهایت سیروز است. بیماران مبتلا به اختلال شدید کبدی ناشی از مصرف الکل بیشتر دچار بیماری‌های مزمن کبدی می‌شوند. بیماری کبدی الکلی شایع‌ترین علت بیماری‌های مزمن کبدی است.
بیماری کبد چرب غیرالکلی :
کبد چرب غیرالکلی با سندروم متابولیک مانند چاقی، چربی خون و دیابت نوع ۲ ارتباط دارد. برخی از این بیماران دچار استئوهپاتیت غیرالکلی می‌شوند که منجر به فیبروز کبدی می‌شود. تمام عوامل خطر سندروم متابولیک می‌توانند روند بیماری کبد چرب غیرالکلی را تشدید کنند.
هپاتیت ویروسی مزمن :
هپاتیت به معنای التهاب بافت کبد بوده که در طی آن سلول‌های کبد بر اثر عفونت دچار التهاب می‌شوند. عفونت‌های مزمن هپاتیت B، C و D شایع‌ترین علل بیماری‌های مزمن کبدی در آسیای شرقی و جنوب صحرای آفریقا هستند. ژنوتیپ‌های مختلف هپاتیت C وجود دارند که ژنوتیپ 1a و 1b در اروپا و آمریکای شمالی شیوع بیشتری دارند. هپاتیت C مزمن درصورت عدم درمان ممکن است به کارسینوم سلول‌های کبدی منجر شود. علاوه بر این ویروس‌ها، برخی ویروس‌های دیگر نیز مانند ویروس اپشتین بار، آدنو ویروس‌ها و سیتومگالو ویروس‌ها می‌توانند موجب عفونت و التهاب در کبد شوند.
« بیماری‌های مزمن کبدی »
بیماری‌های مزمن کبدی ناشی از مصرف دارو :
مصرف برخی از داروها ممکن است باعث التهاب و آسیب سلول‌های کبد شود. مصرف بیش از حد برخی از داروها مانند استامینوفن و داروهای ترکیبی حاوی استامینوفن موجب آسیب بافت کبد می‌شود. مبتلایان به بیماری‌های کبدی باید از مصرف هر گونه داروی استامینوفن خودداری کنند. بیماران مبتلا به بیماری‌های کبد یا سوء مصرف الکل باید مقدار کمب ازاین داروها را مصرف کنند و یا حتی از مصرف این داروها بپرهیزند. استاتین‌ها و نیاسین نیز از جمله داروهایی هستند که می‌توانند باعث التهاب کبد و پیشرفت بیماری‌های کبد شوند. مصرف استاتین‌ها حتی بر طبق مقادیر تجویز شده نیز می‌تواند منجر به التهاب کبدی شود. معمولا توقف مصرف این داروها باعث بهبود کبد و عملکرد طبیعی آن می‌شود. نیاسین دارویی است که برای کاهش کلسترول خون تجویز می‌شود. التهاب کبدی ناشی از مصرف نیاسین به دوز مصرف بستگی دارد. مصرف اینگونه داروها می‌تواند باعث پیشرفت بیماری‌های کبدی شود.
متوتروکسات دارویی است که برای درمان اختلالات خود ایمنی و سرطان‌ها تجویز می‌شود. این دارو عوارض جانبی بسیاری داشته که التهاب کبد و سیروز کبدی نیز از آن دسته می‌باشند.
علل ژنتیکی بیماری‌های مزمن کبدی :
کمبود آنتی تریپسین آلفا-۱ شایع‌ترین علت ژنتیکی بیماری مزمن کبدی در کودکان است. هموکروماتوز ارثی نیز نوعی اختلال است که منجر به جذب بیش از حد آهن از دستگاه گوارش می‌شود. این فرآیند منجر به تولید رادیکال‌های آزاد هیدروکسیل شده که به نوبه خود منجر به فیبروز می‌شود. بیماری ویلسون نیز یک اختلال ارثی است که بر توانایی بدن در سوخت و ساز مناسب مس اثرگذار است. این بیماری می‌تواند منجر به سیروز و نارسایی کبد شود.
دلایل خود ایمنی بیماری‌های مزمن کبدی :
هپاتیت خود ایمنی یک بیماری نادر است که در آن تخریب پارانشیم کبدی توسط آنتی بادی وجود دارد. بیشتر بیمارانی که به این بیماری مبتلا هستند، قبلا به سیروز کبدی مبتلا شده‌اند. زنان بیشتر از مردان تحت تاثیر این بیماری قرار می‌گیرند و با آنتی بادی‌های بالا مانند آنتی بادی‌های ضد هسته مشخص می‌شود.
سیروز صفراوی اولیه :
سیروز صفراوی اولیه یک بیماری خود ایمن و پیشرفته کبدی است که در آن از بین رفتن کانال‌های صفراوی داخل کبد و التهاب اتفاق می‌افتد. این بیماری بیشتر در زنان میانسال دیده شده و منجر به زردی و فیبروز کبدی می‌شود.
کولانژیت اسکلروزان اولیه :
این بیماری معمولا با کولیت اولسراتیو همراه است و با کاهش اندازه مجاری صفراوی داخل کبد و خارج کبد به دلیل التهاب و فیبروز مشخص می‌شود.
سندروم ژیلبرت :
بیلی‌روبین از رنگدانه‌های صفراوی می‌باشد. در سندروم ژیلبرت در سوخت و ساز طبیعی بیلی‌روبین در کبد اختلالاتی ایجاد می‌شود. این بیماری علائمی نداشته و معمولا به طور تصادفی در آزمایش خون با افزایش سطح بیلی‌روبین تشخیص داده می‌شود. سندروم ژیلبرت یک بیماری خوش‌خیم است و معمولا به درمان خاصی نیاز ندارد.
اختلالات گردش خون :
در نارسایی قلبی، قلب قادر به پمپاژ مناسب خون نبوده و جریان خون کافی به اعضای بدن نمی‌رسد. این امر می‌تواند موجب ورم و التهاب کبد شود. همچنین انسداد جریان صفرا در کبد نیز می‌تواند منجر به التهاب کبدی شود. شایع‌ترین علت بروز این مساله مسدود شدن مجرای تخلیه صفرا از کبد توسط سنگ‌های کیسه صفرا می‌باشد. سیروز صفراوی اولیه نیز می‌تواند موجب زخم‌های پیش رونده در مجرای صفرا و تنگ‌تر شدن آن‌ها شود. این امر منجر به کاهش جریان صفرا از کبد شده و با آسیب به ساختمان کبد، می‌تواند باعث نارسایی کبدی شود.
پاتوفیزیولوژی ( کاراندام شناسی ) :
بیماری‌های مزمن کبدی نشان دهنده یک روند مداوم و پیشرونده از فیبروز کبدی و تحریف ساختار بافت کبدی است. فیبروز کبدی معمولا برگشت ناپذیر است، اما در مراحل اولیه رشد قابل برگشت می‌باشد. در بیماری مزمن کبد، درصورت عدم درمان فیبروز برگشت ناپذیر و درنهایت سیروز کبدی رخ می‌دهد. میزان پیشرفت فیبروز به عوامل زمینه‌ای، عوامل محیطی و میزبان بستگی دارد. میزان پیشرفت فیبروز با افزایش سن بیشتر شده و ژنتیک نیز به عنوان یک عامل اساسی در روند پیشرفت فیبروز و ایجاد بیماری شدیدتر بشمار می‌رود.
« بیماری‌های مزمن کبدی »
علائم بالینی :
از علائم و نشانه‌های بیماری‌های مزمن کبدی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد :
- خستگی
- بی اشتهایی
- کاهش وزن بی دلیل و ناگهانی
- زردی
- آسیت
- واریس مری درصورت ابتلا به فشارخون بالا
- بروز تب مداوم
- دردهای شکمی
- استفراغ و حالت تهوع
- احساس ضعف مداوم
- خواب آلودگی
بیماری‌های مزمن کبدی می‌تواند با عوارض زیر همراه باشد :
فشار خون بالا پورتال :
پرفشاری خون پورتال در نتیجه مقاومت در برابر جریان خون پورتال به دلیل عوامل سیروزی و غیرسیروز است. فشار وریدی بالای ۷ میلی متر جیوه به عنوان فشارخون بالا پورتال درنظر گرفته می‌شود. با این حال، تا زمانی که فشار پورتال از ۱۲ میلی متر جیوه بالاتر نباشد، عوارض بالینی ایجاد نمی‌شود. سیروز و شیستوزومیازیس کبدی شایع‌ترین علت فشار خون بالا ناشی از سیروز است که در کشورهای پیشرفته بیشتر است.
موارد زیر از عواقب فشارخون پورتال طولانی مدت می‌باشند :
- واریس مری : سیروز کبدی منجر به افزایش فشار پورتال می‌شود که می‌تواند باعث واریس مری یا معده شود. خونریزی واریسی مری شایع‌ترین عارضه تهدید کننده زندگی در بیماری مزمن کبدی است.
- آسیت : اکثر بیماران در مراحل بعدی سیروز دچار آسیت می‌شوند. آسیت زیاد می‌تواند منجر به تنگی نفس یا احساس سیری زودرس شود.
- انسفالوپاتی کبدی : اختلال در سیستم عصبی مرکزی است که در اثر آسیب‌های شدید کبدی و نارسایی‌های کبدی ایجاد می‌شود. علت این اختلال عدم توانایی کبد در تولید و دفع اوره از آمونیاک است. افزایش سطح آمونیاک می‌تواند منجر به اختلال در هوشیاری شود. بسته به شدت بیماری درجه‌های مختلف انسفالوپاتی کبدی وجود دارد که در نهایت می‌تواند حتی منجر به تشنج و کما غیرقابل برگشت شود.
- زردی : یرقان تغییر رنگ سفیدی چشم، پوست و غشای مخاطی به دلیل تولید بیش از حد بیلی روبین است. وقتی بیلی روبین کل بیش از ۲ میلی گرم در دسی لیتر باشد، زردی از لحاظ بالینی قابل مشاهده خواهد بود.
- پریتونیت باکتریایی خود به خودی : این عارضه یکی از عوارض حاد و دردناک بیماری مزمن کبدی است. بیماران سیروزی، ممکن است بدون وجود منبع آشکاری از آلودگی، دچار عفونت مایع آسیتی و در نتیجه پریتونیت باکتریایی خود به خودی حاد شوند.
- سندروم هپاتورنال : سندروم هپاتورنال یک نارسایی عملکرد کلیه در افراد مبتلا به سیروز کبدی می‌باشد.
- انعقاد خون : کبد فاکتورهای لخته شدن خون ایجاد می‌کند. بیماران مبتلا به بیماری‌های مزمن کبدی، دچار انعقاد خون شده و کبودی و خونریزی در دستگاه گوارش آن‌ها به راحتی اتفاق می‌افتد.
« بیماری‌های مزمن کبدی »
بررسی‌های رادیولوژیک بیماری‌های مزمن کبدی :
بررسی رادیولوژیک شامل سونوگرافی شکم، سی تی اسکن، آندوسکوپی و اسکن داپلر می‌باشد. سونوگرافی شکم یکی از متداول‌ترین و مقرون به صرفه‌ترین روش بررسی تصویربرداری در بیماری مزمن کبدی است. در این نوع بررسی سیروز کبدی نیز تشخیص داده می‌شود. اسکن توموگرافی کامپیوتری می‌تواند وجود ضایعه در کبد و یا انسداد مجاری صفراوی را به روش دقیق‌تری نشان دهد. الاستوگرافی گذرا مراحل اولیه سیروز را تشخیص می‌دهد. همچنین می‌تواند آسیب قلبی-عروقی را در بیماران مبتلا به کبد چرب غیرالکلی را تشخیص دهد. الاستوگرافی گذرا مؤثرترین روش برای تشخیص سیروز در بیماری‌های مزمن کبدی است.
با آندوسکوپی فوقانی می‌توان واریس مری را تشخیص داد. همچنین در این روش می‌توان میزان واریس را اندازه گیری کرد. نمونه برداری از کبد می‌تواند تشخیص بیماری مزمن کبد را تایید کند. تکنیک‌های مختلفی برای انجام نمونه برداری از کبد وجود دارد.
درمان و پیشگیری :
هدف از درمان جلوگیری از پیشرفت بیماری و عوارض آن است. هدف اصلی اصلاح دلایل پرفشاری خون پورتال و درمان بیماری‌های فردی است. آموزش به فرد بیمار یکی از عوامل مهمی است که می‌تواند نقشی محوری در پیشگیری از بیماری‌های مزمن کبدی داشته باشد. بیشتر عوامل ایجاد کننده این بیماری، در مدت زمان طولانی به کبد آسیب می‌رساند. به همین دلیل لازم است تا پیشرفت بیماری متوقف شود تا از سیروز و عوارض آن جلوگیری شود. توصیه‌های برای مراقبت‌های پیشگیرانه در بیماری مزمن کبد وجود دارد:
- خودداری از نوشیدن انواع مشروبات الکلی
- غربال‌گری منظم برای هپاتیت C و B
- واکسیناسیون علیه هپاتیت A و B
- خودداری از مصرف مکمل آهن ( مصرف در صورت وجود فقر آهن )
- خودداری از مصرف داروهای مسکن
- ورزش سبک روزانه
- پرهیز از مصرف غذاهای سرخ شده
- پرهیز از مصرف کربوهیدرات‌های تصفیه شده
- پرهیز از مصرف شیرین کننده‌های مصنوعی و غذاهای شیرین
- پرهیز از مصرف بیش از حد نمک
دمنوش مصفی خون و محافظت از کبد :
دمنوش مصفی خون دکتر بیز ۱۰۰ درصد طبیعی و با مجوز رسمی سازمان غذا و دارو می‌باشد. از موارد مصرف این دمنوش می‌توان به مصفی حون، محافظت کننده کبد و درمان کبد چرب اشاره کرد. دمنوش مصفی خون Dr.Biz با بهره گیری مؤثر از متخصصین طب سنتی و اساتید دانشگاه در حوزه داروهای طبیعی و فرآورده‌های طب سنتی در پژوهشکده گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی تهیه و تولید شده است. این دمنوش در بسته بندی ۱۲۰ عددی به همرا بروشور عرضه می‌شود.
برای مشاهده اطلاعات تکمیلی و یا تهیه دمنوش تخصصی مصفی خون دکتربیز اینجا کلیک کنید.
اگر خواندن مقاله « بیماری‌های مزمن کبدی » برایتان مفید بود آن را از طریق آیکون‌های زیر با دوستان خود نیز به اشتراک بگذارید و نظر خود را برای ما بنویسید.
در صورت تمایل می‌توانید برای دنبال کردن صفحه اینستاگرام تیسا مارکت اینجا کلیک کنید.